تأثیر خراش دهی مکانیکی بر شکستن خواب و بهبود جوانه زنی بذر دوازده گونه گیاه دارویی

خواب فیزیکی یکی از انواع خواب بذر است که در آن وجود لایه های نفوذ ناپذیر در پوسته بذر مانع ورود آب و محدودیت تبادل گازها می شود. خراش دهی پوسته بذر از مهم ترین تیمارها جهت غلبه بر این نوع خواب می باشد. به همین منظور بذور دوازده گونه گیاه دارویی در تابستان 1390 از رویشگاه های طبیعی آن ها در شهرستان کوهدشت جمع آوری و به آزمایشگاه تحقیقات بذر دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد انتقال داده شدند. سپس جهت بررسی تأثیر تیمار خراش دهی مکانیکی بر درصد و متوسط زمان جوانه زنی بذر این گونه ها آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی و در چهار تکرار اجرا شد. تیمار آزمایشی شامل شاهد (عدم خراش دهی) و خراش دهی مکانیکی (با سمباده) بود. نتایج نشان داد که خراش دهی بر شکستن خواب 10 گونه از 12 گونه مورد بررسی مؤثر بود، خراش دهی بیشترین تاثیر را بر بهبود جوانه زنی بذرهای گل ختمی و روناس داشت. به طوری که، جوانه زنی گل ختمی و روناس را به ترتیب از یک به 82 درصد و از 5 به 84 درصد افزایش، متوسط زمان جوانه زنی این دو گونه به ترتیب از 11/6 به 5 روز و از 15/2 به 8/7 روز کاهش، اما بر بهبود جوانه زنی بذرهای آوندول و گل سگ زبان تأثیری نداشت. با توجه به نتایج آزمایش، قسمتی از خواب موجود در بذر این ده گونه از نوع خواب فیزیکی ناشی از پوسته سخت بوده و خراش دهی مکانیکی با توجه به ارزان و ساده بودن به عنوان تیماری مناسب برای غلبه بر خواب آن ها توصیه می شود.